Astma

Indien uw astma goed onder controle is, loopt u geen hoger risico op een ernstige infectie met COVID-19 in vergelijking tot de algemene bevolking. Indien uw astma daarentegen niet onder controle is, vormt dit een risicofactor voor ernstigere infectie met COVID-19. Al het mogelijke moet worden gedaan om het gebruik van uw standaard onderhoudsmedicatie voort te zetten. Daarnaast is het, als onderdeel van de algemene maatregelen, belangrijk dat u rekening houdt met de volgende preventieve maatregelen: let op uw leefstijl inclusief regelmatige lichaamsbeweging in de frisse lucht, gezonde voeding en voldoende (gezonde) slaap. Vergeet ook de jaarlijkse griepvaccinatie niet.

Uitlokkende factoren kunnen bronchospasme (waarbij de luchtwegen vernauwen) en ontsteking (of zwelling van de bekleding) van de bronchiën veroorzaken. Die versmallen dan door constrictie (samentrekking) en zwelling. Dit veroorzaakt een obstructie voor de luchtstroom die in en uit de longen gaat, waardoor het voor de patiënt moeilijk wordt om te ademen. Dit gaat vaak gepaard met de productie van te veel slijmen, wat verdere luchtwegobstructie kan veroorzaken door verstopping (of blokkering van de bronchiën).

Een  allergeen is een onschadelijke stof (antigeen) die een abnormale immuunreactie veroorzaakt bij personen die hier vatbaar voor zijn. Allergeenbronnen zijn meestal te vinden in huis. Voorbeelden zijn stofmijt, harige huisdieren (katten en honden), schimmel en kakkerlakken, enz. . De meest voorkomende bronnen van allergenen buiten zijn stuifmeel, zoals boom-, gras- en onkruidstuifmeel.

Astma komt voor bij meer dan 5% van de wereldbevolking en de incidentie ervan neemt toe in de ontwikkelingslanden. De ziekte ontwikkelt zich doorgaans in de kindertijd, maar soms ook om het even wanneer op volwassen leeftijd, met inbegrip van de seniorjaren. Zowel patiëntspecifieke (bijv. genetische) factoren als externe (bijv. rokende ouders, allergeenlast, luchtvervuiling, enz.) factoren spelen een rol in de ontwikkeling van allergische sensibilisering en de ontwikkeling van astma.

Astma is een chronische ziekte. Dit betekent dat ze deel uitmaakt van iemands toestand, al kan ze met de tijd veranderen. Hoewel astma voorlopig niet genezen kan worden, kan het meestal wel goed gecontroleerd worden (voor lange tijd) met een combinatie van gepersonaliseerde maatregelen waaronder astmamedicatie, antiallergische behandeling en een aangepaste levensstijl. Momenteel wordt veel onderzoek gedaan om nog onbekende astmamechanismen op te helderen. Het resultaat van deze studies zal ons beter helpen te begrijpen waarom deze ziekte zich ontwikkelt, hoe we ze nog beter kunnen controleren en hopelijk ooit kunnen genezen. 

Ja, als uw astma slecht behandeld wordt, kan uw longfunctie met de tijd sneller afnemen. Maar uw gebruikelijke controlemedicatie nemen (en uw levensstijl aanpassen) zoals voorgeschreven en uitgelegd door uw arts kan voorkomen dat uw astma erger wordt en helpt uw longfunctie te vrijwaren.

Jammer genoeg sterven er nog steeds mensen aan acuut en ernstig astma. Maar dit gebeurt niet vaak en kan worden voorkomen. De meeste sterfgevallen bij astma komen voor bij mensen die geen adequate behandeling hebben gekregen. Leren over wat uw astma uitlokt, inclusief vroege waarschuwingssignalen en hoe u uw medicatie correct moet gebruiken, zal uw astma onder controle helpen te houden.

Astma is een chronische ziekte waar u last van zult blijven hebben als ze niet wordt behandeld. Bij de meeste kinderen zijn episodes van een piepende ademhaling voorbijgaand en kunnen ze volledig verdwijnen vóór de leeftijd van 3 jaar (60%) of zelfs de adolescentie (20%). Hoe langer de symptomen aanhouden, des te kleiner echter de kans dat ze verdwijnen. Wachten tot u deze ziekte na verloop van tijd ontgroeit zonder passende preventieve behandeling, kan zeer gevaarlijk zijn. Adequate behandeling hangt daarentegen samen met betere resultaten en langere periodes zonder symptomen of astmaklachten.

Huisstofmijt (microscopisch kleine beestjes die leven in onze huizen) en stuifmeel zijn de voornaamste luchtwegallergenen. Binnenshuis kunnen mensen allergisch worden voor huisdieren (zoals katten, honden, hamsters, konijnen of vogels), schimmel en kakkerlakken. Buitenshuis is het vaak stuifmeel dat een allergie veroorzaakt. Het type stuifmeel kan variëren naargelang de omgeving waar u woont. In Europa gaat het meestal om berken- en grasstuifmeel, maar vaak gaat het ook om het stuifmeel van glaskruid, olijfbomen of ambrosia. Dit stuifmeel veroorzaakt allergieën en is onzichtbaar voor het menselijk oog, in tegenstelling tot het grotere stuifmeel van bloemen, dat niet schadelijk is.

Rook van sigaretten brengt op veel manieren schade toe aan uw lichaam, maar is vooral schadelijk voor de luchtwegen. De luchtwegen bij een persoon met astma zijn heel gevoelig en kunnen daarom gemakkelijker reageren op rook. Verschillende studies suggereren dat mensen die roken meer risico lopen op de ontwikkeling van astma. Niet alleen actief, maar ook passief roken heeft een negatieve impact en beïnvloedt de progressie van astma. Bij kinderen die blootgesteld worden aan tabaksrook verdubbelt het risico dat ze astmasymptomen krijgen en is het risico op een ernstige aanval en ziekenhuisopname tot 6 keer groter.

Ja, plotse weersveranderingen zoals koude wind, vochtigheid en stormen kunnen bij sommige mensen astma uitlokken. Sommige van die plotse veranderingen kunnen aanleiding geven tot de vrijzetting van allergenen, zoals stuifmeel, die astma erger kunnen maken bij mensen met seizoensgebonden allergieën. Koude lucht kan ongemak veroorzaken, vooral tijdens beweging, en een direct irriterend effect op ontstoken luchtwegen hebben. Bijkomende factoren zoals lichaamsbeweging kunnen ervoor zorgen dat astma erger wordt (vooral zonder behandeling) (zoals joggen of fietsen in koud en/of mistig weer, enz.).

Ja, maar slechts een paar geneesmiddelen kunnen bij sommige mensen effectief astma uitlokken. De meest voorkomende geneesmiddelen die astma kunnen uitlokken, zijn:

• aspirine (acetylsalicylzuur) en bepaalde andere niet-steroïdale anti-inflammatoire geneesmiddelen (NSAID’s, bijv. ibuprofen), die voornamelijk gebruikt worden als pijnstillers.
• bètablokkers, die gebruikt worden om hoge bloeddruk, hartaandoeningen, migraine of angst te behandelen, of oogdruppels met bètablokkers voor glaucoom

Bespreek dit met uw allergoloog. Zelfs als u symptomen ontwikkelt door deze geneesmiddelen, kan doorgaans een alternatieve behandeling voor u worden gevonden.

Ja, luchtweginfecties zoals longontsteking, verkoudheden of griep kunnen uw longen aantasten en astmasymptomen uitlokken, vooral bij kinderen. Vooral na virale luchtweginfecties (bijv. verkoudheid of griep) kunnen de luchtwegen verschillende weken of zelfs maanden ‘nerveus’ blijven, wat zich weerspiegelt in meer symptomen, bijv. tijdens lichaamsbeweging, na irriterende stoffen (allergenen maar ook tabaksrook, parfum, enz.) en/of langdurig hoesten.

Ja. Sommige vrouwen krijgen bijvoorbeeld voor het eerst astmasymptomen na de menopauze, terwijl bij anderen astma erger wordt tijdens de premenstruele fase of tijdens de zwangerschap. Vaak heeft dit echter te maken met astma dat niet goed onder controle is. Als astma bijvoorbeeld goed gecontroleerd wordt vóór de zwangerschap, is de kans groot dat het ook tijdens de zwangerschap en de bevalling goed onder controle blijft (>in 80% van de gevallen). Is astma echter niet onder controle, dan wordt het in 50% van de gevallen erger tijdens de zwangerschap.

Astma wordt gewoonlijk niet veroorzaakt door voedingsmiddelen en de meeste mensen met astma hebben geen voedselallergie. In de meeste gevallen is er geen verband met melk of andere voedingsmiddelen. Sommige mensen met een voedselallergie kunnen echter ook astma hebben en bij hen kunnen de allergische reacties ernstiger zijn. Soms gaan de astmasymptomen dan gepaard met uitslag, zwelling, braken of diarree. Deze reacties worden geclassificeerd als anafylactische reacties en vereisen directe medische zorg. Ook in deze gevallen is astmacontrole essentieel omdat de ernst van de reactie dan kan worden beperkt.

Ja, als ze niet behandeld of gecontroleerd worden, kunnen andere ziekten astma mee erger maken. We hebben het dan over rinitis (hooikoorts), sinusitis, neuspoliepen of gastro-oesofageale reflux. We zouden zelfs kunnen zeggen dat veel astma-aanvallen beginnen in de neus … Neusklachten behandelen en onder controle houden is essentieel voor een goede astmacontrole.

Als u astma hebt, kunt u een astma-aanval krijgen wanneer u blootgesteld wordt aan bepaalde astmatriggers. Ga samen met uw arts na wat uw triggers zijn en hoe u ze kunt vermijden. Veel oorzaken die astmasymptomen kunnen uitlokken, bevinden zich in uw huis, bijvoorbeeld in het tapijt, meubilair en reinigingsproducten. Ook huisstofmijt, dieren, luchtvervuiling, kakkerlakken, schimmels, stuifmeel en tabaksrook zijn vaak voorkomende astmatriggers. U kunt ook in het huis van andere mensen of op uw werk in contact komen met triggers.

Mensen met astma die blijven roken, rapporteren significant meer chronisch hoesten en slijmen dan mensen die nooit gerookt hebben en ex-rokers. Mensen die astma hebben en blijven roken, reageren ook niet zo goed op preventieve medicatie en lopen meer risico op de ontwikkeling van chronische bronchitis/emfyseem/COPD (chronisch obstructief longlijden). Daarom krijgen alle patiënten met astma, zelfs die met minder ernstig astma, de raad om te stoppen met roken en tabaksrook zo veel mogelijk te vermijden.

Astma mag u niet verhinderen om actief te blijven. Regelmatig bewegen, kan uw astma zelfs verbeteren. Praat met uw arts over hoe u uw astma beter onder controle kunt krijgen, over het type lichaamsbeweging en omgevingsfactoren (bijv. niet sporten in de kou, bij mist, of zwemmen in water met chloor) en geef uw trainingen, sport of andere activiteiten waarvan u geniet niet op. Mensen met astma die regelmatig sporten, hebben minder medicatie nodig en hebben minder astma-aanvallen.

Longfunctietests zijn een reeks verschillende, niet-invasieve ademtests, die meestal plaatsvinden in een ziekenhuis of kliniek en die uitwijzen hoe goed de longen werken. De tests meten het longvolume, de capaciteit, de stroomsnelheid en de gasuitwisseling. Bij de meeste van deze ademtests moet u in een mondstuk blazen terwijl u op een stoel zit. Piekstroomdagboeken kunnen ook een heel nuttig hulpmiddel zijn voor het stellen van een diagnose en voor monitoring en worden thuis (of zelfs op het werk) uitgevoerd.

Een spirometrie is de meest gebruikte longfunctietest om astma te bevestigen en te monitoren. Tijdens deze test ademt u door uw mond (met een neusknijper op) in een mondstuk dat verbonden is met een apparaat, een spirometer genoemd. Een spirometrie meet hoeveel lucht u kunt inhaleren (inademen) en exhaleren (uitademen) en ook hoe snel u kunt uitademen na een diepe inademing. De resultaten van deze test kunnen uw arts helpen te bepalen of u astma hebt, of hoe goed uw astma onder controle is. Meestal wordt een bronchodilatator toegediend en wordt de spirometrie na 15 minuten herhaald, om te controleren of er een verbetering van de longfunctie is bij deze medicatie.

Tot op heden zijn er geen aanwijzingen dat patiënten die een puffer met corticosteroïden gebruiken, een hoger risico lopen op COVID-19-infectie of op een ernstigere infectie dan de algemene bevolking. Om ervoor te zorgen dat uw astma goed onder controle is en bijgevolg, om een hoger risico op COVID-19 te voorkomen, adviseren artsen om tijdens de pandemie uw standaard onderhoudsmedicatie te blijven gebruiken, inclusief uw puffer met corticosteroïden. Als uw astmasymptomen verergeren, aarzel dan niet om contact op te nemen met uw arts.

Tot op heden is er geen bewijs dat suggereert dat een korte kuur met tabletten met corticosteroïden de evolutie van COVID-19 beïnvloedt. Dit betekent dat een astma-opstoot zoals gebruikelijk behandeld moet worden met tabletten met corticosteroïden. Bij langdurig gebruik van tabletten met corticosteroïden in combinatie met een hoge dosis corticosteroïden via een puffer, dient het opvolgen van astma en/of het wijzigen van uw medicatie in nauw overleg met uw arts plaats te vinden om astma-opstoten te voorkomen. Uw arts kan ook besluiten om andere medicijnen aan de corticosteroïden toe te voegen (bijvoorbeeld langwerkende relievers (puffers die de luchtwegen open zetten) of antileukotriënen of andere medicijnen om de totale dosis corticosteroïden te verlagen. Het wordt niet aangeraden om uw medicatie die corticosteroïden bevat zelf te verminderen: dit kan gezondheidscomplicaties veroorzaken en uw astma-controle verergeren.

Dit zijn hulpmiddelen waarmee medicatie rechtstreeks in de luchtwegen kan worden ingebracht, zodat de plaats van de ontsteking wordt behandeld zonder andere organen te beïnvloeden. Er zijn twee soorten astmapuffers of inhalatoren. Enerzijds heb je astma controllers of preventieve inhalatoren (met corticosteroïden of geassocieerd met luchtwegverwijders). Die gebruik je dagelijks en ze houden astma onder controle. Daarnaast voorkomen ze ook astma-aanvallen. Controllers worden gedurende langere perioden en mogelijk levenslang gebruikt. Als ze goed worden gebruikt, kunnen deze behandelingen astma veilig en doeltreffend onder controle houden. Inhalatiecorticosteroïden alleen hebben echter geen significante onmiddellijke werking tijdens een astma-aanval. Dan zijn luchtwegverwijders nodig. Deze vormen de tweede soort inhalatoren: asthma relievers oftewel noodmedicatie waarbij luchtwegverwijders de gespannen spieren rond uw luchtwegen snel ontspannen en u gemakkelijker laten ademen. Deze werken voor de meeste astma-aanvallen maar pakken de onderliggende oorzaak, namelijk de ontsteking, niet aan. Een reliever moet dan ook als ‘add-on’ behandeling naast een controller worden gebruikt.

Controllers hebben een ontstekingsremmende activiteit en bestaan hoofdzakelijk uit corticosteroïden, vaak in combinatie met langwerkende bronchusverwijders. Controllers hebben doorgaans tijd nodig om een effect te bereiken (meestal verschillende weken) en moeten voor een langere periode gebruikt worden (meestal levenslang) of volgens het voorschrift van uw arts. Door de luchtwegontsteking onder controle te houden, zullen de astmasymptomen afnemen en kunnen aanvallen voorkomen worden. Controllers verlichten niet meteen een piepende ademhaling, hoesten of benauwdheid en mogen niet alleen gebruikt worden om een ernstige astma-aanval te behandelen. 

Er bestaan kortwerkende en langwerkende relievers. Kortwerkende relievers kunnen snelwerkende bèta2-receptoragonisten of muscarinereceptorantagonisten bevatten. Langwerkende relieverinhalatoren kunnen langwerkende bèta-agonisten (LABA’s) en langwerkende muscarinereceptorantagonisten (LAMA’s) bevatten. Sommige mensen met astma krijgen een langwerkende reliever-inhalator voorgeschreven als ‘add-on’ behandeling (bijkomende behandeling). Ze werken in combinatie met de gebruikelijke preventie-inhalator dagelijks om de luchtwegen open te maken en ademen gemakkelijker te maken. Langwerkende reliever-inhalatoren mogen alleen gebruikt worden als u ook een preventie-inhalator met steroïden voor dagelijks gebruik hebt voorgeschreven gekregen.

Ontstekingsremmende geneesmiddelen verminderen de luchtwegontsteking en verminderen of voorkomen zo zwelling en vernauwing van de luchtwegen. Ze kunnen slijm in de luchtwegen verwijderen en hebben bronchoprotectieve eigenschappen (‘verminderen de nervositeit van de luchtwegen’). Inhalatiecorticosteroïden zijn de belangrijkste controllers bij de meeste astmapatiënten. Bij ernstig astma of tijdens astma-aanvallen kunnen corticosteroïden toegediend worden in de vorm van een tablet of een injectie in een ader. Inhalatiecorticosteroïden werken plaatselijk in de luchtwegen en zijn veilig voor langdurig gebruik in de doses die doorgaans worden voorgeschreven.

Inhalatiecorticosteroïden zijn de hoeksteen van de behandeling van astma sinds ze eind jaren zeventig op de markt kwamen. Inhalatiecorticosteroïden worden doorgaans goed verdragen en zijn veilig in de aanbevolen doseringen, zelfs wanneer ze voor langere periodes worden gebruikt. Sommige patiënten kunnen last hebben van bijwerkingen, waaronder lichte symptomen zoals een hese stem en spruw (schimmelinfectie). Het gebruik van een voorzetkamer en de mond spoelen met water na inhalatie kan deze doorgaans onschuldige bijwerkingen voorkomen.

Tabletten/druppels of injecties met steroïden bevatten een veel hogere dosis steroïden dan een controller-inhalator. Afhankelijk van uw symptomen zal uw huisarts bepalen hoeveel en hoelang u ze moet gebruiken. Deze geneesmiddelen moeten ontsteking verminderen, maar omdat er veel hogere doses van worden ingenomen en ze niet direct in de luchtwegen worden ingebracht, beïnvloeden ze ook andere organen. Daarom mogen deze medicijnen alleen wanneer ze worden voorgeschreven door een arts en voor zeer korte perioden (enkele dagen) worden gebruikt bij ongecontroleerd astma/matige tot ernstige astma-aanvallen.

De meeste mensen die een korte kuur met orale steroïden of injecties volgen (gedurende minder dan een week) vertonen geen significante bijwerkingen. De kans dat u bijwerkingen ondervindt, is groter als u een hoge dosis krijgt. Hoewel de dosis steroïden die in uw lichaam ingebracht wordt hoger is als u ze in de vorm van tabletten/druppels of injecties gebruikt, zijn eventuele bijwerkingen zoals maagklachten (door tabletten/druppels), toegenomen eetlust en stemmingswisselingen doorgaans tijdelijk en verdwijnen ze zodra de kuur van dit geneesmiddel afgemaakt is. Orale steroïden of injecties met steroïden kunnen ernstige bijwerkingen hebben als ze gedurende lange perioden, regelmatig of vaak worden gebruikt, vooral in geval van een hoge dosis. Omdat tabletten/druppels of injecties met corticosteroïden niet een specifieke zone, maar uw hele lichaam beïnvloeden, is de kans bij deze toedieningswijzen veel groter dat ze bij langdurig gebruik significante bijwerkingen veroorzaken. Bijwerkingen kunnen onder meer zijn:

•  Verhoogde druk in de ogen (glaucoom)
•  Vochtretentie, wat zwelling in uw onderbenen veroorzaakt
•  Hoge bloeddruk
•  Problemen met stemmingswisselingen, geheugen en gedrag en andere psychologische effecten, zoals verwardheid of delirium
• Gewichtstoename, met vetophopingen in uw buik, gezicht en aan de achterkant van uw nek

Wanneer orale corticosteroïden op langere termijn worden gebruikt, of bij meerdere injecties met corticosteroïden, kunt u de volgende zaken ondervinden:

• Troebeling van de lens in één of beide ogen (staar/cataract)
• Osteoporose / dunne botten en breuken
• Hoge bloedsuikerspiegel, wat diabetes kan uitlokken of verergeren
• Verhoogd risico op infecties, vooral met vaak voorkomende bacteriën, virussen of schimmels
• Blauwe plekken, dunne huid en langzamere wondgenezing
• Onderdrukte productie van hormonen door de bijnieren, wat vermoeidheid, verlies van eetlust, misselijkheid en spierzwakte veroorzaakt

Wanneer ze gedurende langere perioden worden gebruikt, mag het gebruik van deze geneesmiddelen nooit plotseling worden stopgezet (de dosis moet geleidelijk worden verlaagd volgens medische criteria). Zet het gebruik van deze geneesmiddelen niet stop zonder medisch advies. Gebruik deze geneesmiddelen nooit langer dan een of twee weken zonder medisch toezicht.

Een piekstroommeter is een draagbaar, betaalbaar apparaat dat de luchtstroom uit uw longen meet na een geforceerde uitademing. Piekstroommetingen kunnen gelinkt worden aan normale waarden en herhaaldelijke metingen (bijv. Aantal keer per dag gedurende langere periode) kunnen helpen te checken of uw astma onder controle is en u waarschuwen dat er mogelijk een astma-aanval op komst is.

Een spirometrie is de meest gebruikte longfunctietest om astma te bevestigen en te monitoren. Tijdens deze test ademt u door uw mond (met een neusknijper op) in een mondstuk dat verbonden is met een apparaat, een spirometer genoemd. Een spirometrie meet hoeveel lucht u kunt inhaleren (inademen) en exhaleren (uitademen) en ook hoe snel u kunt uitademen na een diepe inademing. De resultaten van deze test kunnen uw arts helpen te bepalen of u astma hebt, of hoe goed uw astma onder controle is.

Een reversibiliteitstest is een bijkomende test die uw arts kan aanvragen na controle van de spirometrieresultaten. Deze test bestaat uit het herhalen van de spirometrie 15-30 minuten na inhalatie van 2 of meer pufjes van een bronchodilatator of reliever (meestal salbutamol) om te kijken of uw longfunctie toeneemt. Dit biedt de arts informatie over de onderliggende mechanismen van de luchtwegrespons, de noodzaak van behandeling en de beste behandelingsopties.

Een FeNO-test (meten van stikstofoxide in de uitgeademde lucht) is een snelle, veilige en pijnloze procedure. De test meet de hoeveelheid ontsteking in uw longen, die de ‘ziekteactiviteit’ weerspiegelt. Als u astma hebt, geraken uw luchtwegen ontstoken en stijgen uw stikstofwaarden. Inhalatiecorticosteroïden (ontstekingsremmende geneesmiddelen die worden gebruikt als standaardbehandeling voor astmacontrole) verminderen ontsteking en doen de FeNO-waarde dus dalen. Dit resultaat moet geïnterpreteerd worden door uw arts omdat het ook afhankelijk is van verschillende andere aandoeningen.

Dit is een standaardlongfunctietest om de diagnose astma te ondersteunen of uit te sluiten in het geval dat uw medische voorgeschiedenis en de spirometrieresultaten onduidelijk zijn. De test onderzoekt de ‘nervositeit’ van de luchtwegen, m.a.w. hoe gemakkelijk uw luchtwegen reageren op prikkels. Tijdens deze test (die doorgaans ongeveer 1 uur in beslag neemt) zal men u vragen geleidelijk stijgende concentraties van een luchtwegvernauwende stof in te ademen. Het effect daarvan op de longfunctie wordt gemeten met een spirometrie. Zodra een bepaalde afname van de longfunctie is bereikt (‘drempelwaarde’) of als de laatste concentratie is toegediend, is de test voltooid. Na de test krijgt u via inhalatie een geneesmiddel om de luchtwegvernauwing te verminderen. Een positieve test bevestigt hyperreactiviteit (‘nervositeit’) van de luchtwegen, maar betekent niet noodzakelijk dat u astma hebt.

Dit is een longfunctietest om de diagnose astma te bevestigen in het geval dat uw medische voorgeschiedenis en de spirometrieresultaten onduidelijk zijn of astmasymptomen zich voordoen door lichaamsbeweging. Deze test onderzoekt ook de ‘nervositeit’ van de luchtwegen en maakt de diagnose van door inspanning geïnduceerde bronchoconstrictie (luchtwegvernauwing) mogelijk. Tijdens deze test (die doorgaans ongeveer 1 uur duurt), zal u worden gevraagd een spirometrie uit te voeren en dan enkele minuten op een loopband of een hometrainer te bewegen (aangepast aan uw toestand). Vervolgens wordt het effect van de lichaamsbeweging op de longfunctie gemeten met nog een spirometrie. Na de test krijgt u mogelijk, indien nodig, via inhalatie een geneesmiddel om de luchtwegvernauwing te verminderen. Het is ook mogelijk dat een eucapnische hyperventilatietest wordt voorgesteld in een gespecialiseerd centrum om de aanwezigheid van door inspanning uitgelokte luchtwegvernauwing te bevestigen.

Een plethysmografietest kan uw totale longcapaciteit meten en geeft een overzicht van uw longvolumes. Deze test geeft zorgverleners informatie over hoe goed uw longen werken. Hoewel spirometrie de standaardtechniek is om longvolumes te meten en informatie verstrekt over luchtwegvernauwing, is een longplethysmografie een meer uitgebreide test. Tijdens de test zit u in een afgesloten kamer, zo groot als een telefooncel. Naarmate uw borst beweegt terwijl u ademt, verandert die de druk en de hoeveelheid lucht in de kamer. De test is pijnloos en neemt slechts enkele minuten in beslag.

Een longdiffusietest wordt gebruikt om te onderzoeken hoe uw longen  lucht verwerken. Samen met andere tests kan deze test uw arts helpen te bepalen of uw luchtwegstelsel goed en efficiënt werkt. Voor de test zit u neer en draagt u een mondstuk dat strak rond uw lippen zit. U moet ook een neusknijper dragen zodat u niet door de neus kunt ademen. Wanneer u ademt, nemen uw longen zuurstof op, die vervolgens terechtkomt in uw bloedsomloop en door de longen uitgestoten wordt in de vorm van kooldioxide. Het uitgeademde gas wordt geanalyseerd om te bepalen hoeveel koolmonoxide tijdens uw ademhaling door uw lichaam werd geabsorbeerd. Een longdiffusietest is volledig veilig en duurt slechts 15 minuten.

Deze test wordt alleen uitgevoerd in gespecialiseerde centra als uw arts inzicht wil krijgen in het type ontsteking dat uw symptomen veroorzaakt. U wordt gevraagd gedurende enkele minuten een hypertone zoutoplossing in te ademen via een verneveltoestel. Daarna kunt u gemakkelijker slijm uit uw luchtwegen ophoesten. Dit sputummonster wordt geanalyseerd in het laboratorium om de hoeveelheden ontstekingscellen zoals eosinofielen of neutrofielen te bepalen.

Tot op heden zijn er geen aanwijzingen dat patiënten die een puffer met corticosteroïden gebruiken, een hoger risico lopen op COVID-19-infectie of op een ernstigere infectie dan de algemene bevolking. Om ervoor te zorgen dat uw astma goed onder controle is en bijgevolg, om een hoger risico op COVID-19 te voorkomen, adviseren artsen om tijdens de pandemie uw standaard onderhoudsmedicatie te blijven gebruiken, inclusief uw puffer met corticosteroïden. Als uw astmasymptomen verergeren, aarzel dan niet om contact op te nemen met uw arts.

Tot op heden is er geen bewijs dat suggereert dat een korte kuur met tabletten met corticosteroïden de evolutie van COVID-19 beïnvloedt. Dit betekent dat een astma-opstoot zoals gebruikelijk behandeld moet worden met tabletten met corticosteroïden. Bij langdurig gebruik van tabletten met corticosteroïden in combinatie met een hoge dosis corticosteroïden via een puffer, dient het opvolgen van astma en/of het wijzigen van uw medicatie in nauw overleg met uw arts plaats te vinden om astma-opstoten te voorkomen. Uw arts kan ook besluiten om andere medicijnen aan de corticosteroïden toe te voegen (bijvoorbeeld langwerkende relievers (puffers die de luchtwegen open zetten) of antileukotriënen of andere medicijnen) om de totale dosis corticosteroïden te verlagen. Het wordt niet aangeraden om uw medicatie die corticosteroïden bevat zelf te verminderen: dit kan gezondheidscomplicaties veroorzaken en uw astma-controle verergeren.

De biologische behandeling moet worden voortgezet bij patiënten die niet zijn geïnfecteerd met COVID-19. Het wordt aangeraden om thuis deze geneesmiddelen via zelftoediening te gebruiken, wanneer deze optie beschikbaar is, om zo persoonlijk contact in de kliniek te beperken. Patiënten die zijn geïnfecteerd met COVID-19 dienen, ongeacht de ernst van hun infectie en symptomen, contact op te nemen met hun arts over de voortzetting van hun astmamedicatie inclusief hun biologische behandeling.

Controllers hebben een ontstekingsremmende activiteit en bestaan hoofdzakelijk uit corticosteroïden, vaak in combinatie met langwerkende bronchusverwijders. Controllers hebben doorgaans tijd nodig om een effect te bereiken (meestal verschillende weken) en moeten voor een langere periode gebruikt worden (meestal levenslang) of volgens het voorschrift van uw arts. Door de luchtwegontsteking onder controle te houden, zullen de astmasymptomen afnemen en kunnen aanvallen voorkomen worden. Controllers verlichten niet meteen een piepende ademhaling, hoesten of benauwdheid en mogen niet alleen gebruikt worden om een ernstige astma-aanval te behandelen. 

Er bestaan kortwerkende en langwerkende relievers. Kortwerkende relievers kunnen snelwerkende bèta2-receptoragonisten of muscarineantagonisten bevatten. Langwerkende relieverinhalatoren kunnen langwerkende bèta-agonisten (LABA’s) en langwerkende muscarinereceptorantagonisten (LAMA’s) bevatten. Sommige mensen met astma krijgen een langwerkende reliever-inhalator voorgeschreven als ‘add-on’ behandeling (bijkomende behandeling). Ze werken in combinatie met de gebruikelijke preventie-inhalator dagelijks om de luchtwegen open te maken en ademen gemakkelijker te maken. Langwerkende reliever-inhalatoren mogen alleen gebruikt worden als u ook een preventie-inhalator met steroïden voor dagelijks gebruik hebt voorgeschreven gekregen.

Ontstekingsremmende geneesmiddelen verminderen de luchtwegontsteking en verminderen of voorkomen zo zwelling en vernauwing van de luchtwegen. Ze kunnen slijm in de luchtwegen verwijderen en hebben bronchoprotectieve eigenschappen (‘verminderen de nervositeit van de luchtwegen’). Inhalatiecorticosteroïden zijn de belangrijkste controllers bij de meeste astmapatiënten. Bij ernstig astma of tijdens astma-aanvallen kunnen corticosteroïden toegediend worden in de vorm van een tablet of een injectie in een ader. Inhalatiecorticosteroïden werken plaatselijk in de luchtwegen en zijn veilig in de doses die doorgaans worden voorgeschreven.

Tabletten/druppels of injecties met steroïden bevatten een veel hogere dosis steroïden dan een controller-inhalator. Afhankelijk van uw symptomen zal uw huisarts bepalen hoeveel en hoelang u ze moet gebruiken. Deze geneesmiddelen moeten ontsteking verminderen, maar omdat er veel hogere doses van worden ingenomen en ze niet direct in de luchtwegen worden ingebracht, beïnvloeden ze ook andere organen. Daarom mogen deze medicijnen alleen wanneer ze worden voorgeschreven door een arts en voor zeer korte perioden (enkele dagen) worden gebruikt bij ongecontroleerd astma/matige tot ernstige astma-aanvallen.

De meeste mensen die een korte kuur met orale steroïden of injecties volgen (gedurende minder dan een week) vertonen geen significante bijwerkingen. De kans dat u bijwerkingen ondervindt, is groter als u een hoge dosis krijgt.

Hoewel de dosis steroïden die in uw lichaam ingebracht wordt hoger is als u ze in de vorm van tabletten/druppels of injecties gebruikt, zijn eventuele bijwerkingen zoals maagklachten (door tabletten/druppels), toegenomen eetlust en stemmingswisselingen doorgaans tijdelijk en verdwijnen ze zodra de kuur van dit geneesmiddel afgemaakt is.

Orale steroïden of injecties met steroïden kunnen ernstige bijwerkingen hebben als ze gedurende lange perioden, regelmatig of vaak worden gebruikt, vooral in geval van een hoge dosis. Omdat tabletten/druppels of injecties met corticosteroïden niet een specifieke zone, maar uw hele lichaam beïnvloeden, is de kans bij deze toedieningswijzen veel groter dat ze bij langdurig gebruik significante bijwerkingen veroorzaken. Bijwerkingen kunnen onder meer zijn:

• Verhoogde druk in de ogen (glaucoom)
• Vochtretentie, wat zwelling in uw onderbenen veroorzaakt
• Hoge bloeddruk
• Problemen met stemmingswisselingen, geheugen en gedrag en andere psychologische effecten, zoals verwardheid of delirium
• Gewichtstoename, met vetophopingen in uw buik, gezicht en aan de achterkant van uw nek

Wanneer orale corticosteroïden op langere termijn worden gebruikt, of bij meerdere injecties met corticosteroïden, kunt u de volgende zaken ondervinden:

• Troebeling van de lens in één of beide ogen (staar/cataract)
• Osteoporose / dunne botten en breuken
• Hoge bloedsuikerspiegel, wat diabetes kan uitlokken of verergeren
• Verhoogd risico op infecties, vooral met vaak voorkomende bacteriën, virussen of schimmels
• Blauwe plekken, dunne huid en langzamere wondgenezing
• Onderdrukte productie van hormonen door de bijnieren, wat vermoeidheid, verlies van eetlust, misselijkheid en spierzwakte veroorzaakt

Wanneer ze gedurende langere perioden worden gebruikt, mag het gebruik van deze geneesmiddelen nooit snel worden stopgezet (de dosis moet geleidelijk worden verlaagd volgens medische criteria). Zet het gebruik van deze geneesmiddelen niet stop zonder medisch advies. Gebruik deze geneesmiddelen nooit langer dan een of twee weken zonder medisch toezicht.

Bronchiale thermoplastiek is een medische ingreep voor mensen met ernstig of aanhoudend astma, die niet optimaal kunnen worden gecontroleerd met de gebruikelijke astmabehandelingen en aanpassingen van de levensstijl. Bij de meeste van deze patiënten is er geen sprake van een prominente luchtwegontsteking maar spelen andere factoren een rol (bijv. verdikking van de luchtwegspieren).

Bronchiale thermoplastiek vermindert de hoeveelheid verdikt gladdespierweefsel op de binnenwanden van de luchtwegen. Het zorgt er ook voor dat uw luchtwegen in de toekomst minder snel zullen samentrekken en vernauwen.  Voor deze ingreep moet u naar een ziekenhuis of een gespecialiseerd centrum. Onder sedatie wordt een dunne, flexibele slang (bronchoscoop) door de neus of mond tot in de onderste luchtwegen gebracht. Vervolgens wordt een speciale draad door deze slang tot in de luchtwegen gebracht. Deze draad geeft korte, gecontroleerde hittepulsen af ter hoogte van de wand van de luchtwegen om het overtollige gladdespierweefsel te verminderen. De patiënten worden na de ingreep in de gaten gehouden en kunnen meestal binnen 24 uur na de ingreep uit het ziekenhuis ontslagen worden. Een volledige kuur bronchiale thermoplastiek omvat drie afzonderlijke bronchoscopische procedures. De effecten van bronchiale thermoplastiek op lange termijn zijn voorlopig nog niet geëvalueerd.

Van monoklonale therapie is aangetoond dat ze de frequentie van astma-aanvallen, met inbegrip van bezoeken aan de spoedeisende hulp, ziekenhuisopnames en de behoefte aan orale steroïden, beperkt. Andere voordelen zijn onder andere een vermindering van astmasymptomen, verlaagde dosering van andere controlemedicatie en een verbetering van de levenskwaliteit.

Afhankelijk van het monoklonale antilichaam zijn ze specifiek gericht op verschillende stoffen. Sommige antilichamen werken door binding van immunoglobuline E (IgE) en voorkomen zo onder andere dat dit interageert met de receptor op het oppervlak van ontstekingscellen. Andere monoklonale antilichamen zijn gericht op interleukine-4 (IL-4) en interleukine-13 (IL-13), die verschillende biologische functies hebben, onder andere binnen de fysiologische veranderingen die worden veroorzaakt door allergische ontsteking. Nog andere zijn gericht op interleukine-5 (IL-5), een eiwit van het immuunsysteem dat normaal de productie activeert van een type ontstekingscellen die eosinofielen heten.

Alle momenteel in de handel verkrijgbare monoklonale antilichamen worden subcutaan of intraveneus (d.w.z. met een injectie) toegediend – meestal eenmaal om de 2 tot 8 weken, afhankelijk van het biologische geneesmiddel. De meeste biologische geneesmiddelen worden momenteel toegediend in een dokterspraktijk, maar sommige kunnen thuis worden toegediend nadat u ze zelf hebt leren gebruiken. 

Momenteel zijn er geen vaste aanbevelingen die aangeven hoelang een patiënt een biologisch geneesmiddel moet blijven gebruiken.  In richtlijnen wordt aanbevolen de medicatie te testen – in de meeste gevallen ongeveer vier maanden – om te zien of ze uw astmasymptomen verbetert. Veel mensen gebruiken behandelingen met biologische geneesmiddelen gedurende een lange periode, in de meeste gevallen meerdere jaren met langdurige effecten.

Gecommercialiseerde monoklonale antilichamen worden doorgaans goed verdragen, hoewel reacties op de injectieplaats mogelijk vaker voorkomen. Andere gemelde bijwerkingen zijn gewoonlijk licht tot matig; hoofdpijn en infecties van de bovenste luchtwegen zijn gemeld. Deze geneesmiddelen mogen alleen worden toegediend door deskundige artsen die uw gezondheid nauwgezet zullen monitoren en de best mogelijke behandeling voor u zullen aanpassen.

Injecties van subcutane allergeenimmuuntherapie (SCIT) worden toegediend net onder de huid. In het begin worden de injecties wekelijks gegeven en na een paar weken maandelijks. Omdat SCIT-behandeling een klein maar wel degelijk bestaand risico op een ernstige allergische reactie inhoudt, wordt de behandeling uitgevoerd door een getrainde zorgverlener/gezondheidszorgbeoefenaar. Na de injectie moet u minstens 30 minuten bij de gezondheidszorgbeoefenaar blijven voor observatie.

Sublinguale immuuntherapie (SLIT), in de vorm van tabletten of druppels met het allergeen, wordt toegediend onder de tong van de patiënt en doorgeslikt. Het veiligheidsprofiel van SLIT is hoog. Daarom kan SLIT door de patiënt zelf thuis toegediend worden. Het is aanbevolen de eerste dosis te nemen in aanwezigheid van een gezondheidszorgbeoefenaar.

Vaak voorkomende lokale reacties op SCIT zijn een rode en jeukende zwelling van de huid op de plaats van de injectie die binnen enkele uren tot dagen verdwijnt. Sporadisch treden enkele systemische reacties op, zoals jeukende ogen, niezen en kortademigheid. In zeer zeldzame gevallen kan een ernstige reactie optreden die een plotselinge daling van de bloeddruk veroorzaakt. Daarom is het raadzaam dat patiënten na SCIT-behandeling minstens 30 minuten blijven wachten in de dokterspraktijk.

SLIT is een behandeling die meestal goed verdragen wordt met een goed veiligheidsprofiel. Daarom kan de patiënt de behandeling thuis zelf toedienen, in tegenstelling tot SCIT, die moet worden toegediend door een arts. Net zoals alle behandelingen, kan ook SLIT verscheidene bijwerkingen veroorzaken die gewoonlijk licht en van voorbijgaande aard zijn. Enkele vaak voorkomende bijwerkingen zijn een jeukende neus, jeukende oren of ogen, zwelling van de mond en lippen, hoesten en niezen. Enkele zeldzame bijwerkingen zijn misselijkheid en buikpijn. Zeer zeldzame bijwerkingen zijn hevige jeuk aan handpalmen en voetzolen, urticaria en zwelling van de mond en keel die een vol gevoel in de keel doen ontstaan. De meeste van deze bijwerkingen treden op binnen de eerste week van de behandeling en nemen af na verloop van tijd.

Als u nog steeds last blijft hebben van uw symptomen, als u nog steeds relievers nodig hebt (vooral als dat tweemaal per week of vaker is) of als u nieuwe symptomen ontwikkelt, is het belangrijk om een nieuwe afspraak te maken met uw arts. Mocht u ook symptomen van de bovenste luchtwegen ondervinden, zoals jeuk, niezen, een loopneus of een verstopte neus, dan moet u die ook aan uw arts melden en overwegen om een afspraak te maken met een keel-, neus- en oorarts of een allergoloog.